Στοίχημα της δεκαετίας για ανάπτυξη και απασχόληση αποτελεί η αξιοποίηση των 32 δισ. ευρώ που διατίθενται από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, που πλέον ονομάζεται “Ελλάδα 2.0”, ώστε να κινητοποιήσουν ιδιωτικούς πόρους 25 δισ., φτάνοντας τα 57 δισ. ευρώ το κέρδος για την οικονομία, δημιουργώντας περίπου 200.000 θέσεις εργασίας.
Με βάση μελέτη της Τράπεζας της Ελλάδος, η ορθή αξιοποίηση των πόρων του Ταμείου θα φέρει μέσο ρυθμό ανάπτυξης 3,5% του ΑΕΠ για την περίοδο μέχρι και το 2030, αυξάνοντας παράλληλα σε ετήσια βάση και την παραγωγικότητα της οικονομίας κατά 2%. Αυτό σημαίνει ότι το ΑΕΠ θα αυξηθεί κατά 35% μέχρι και το τέλος της δεκαετίας. Συνεπώς, το Ταμείο Ανάκαμψης θα δίνει την ευκαιρία η οικονομία να φτάσει ξανά όχι στα επίπεδα του 2019, αλλά στα επίπεδα του 2009, πριν από την κρίση των Μνημονίων.
Εκτός όμως από τη σαφώς θετική επίδραση των κονδυλίων, καταλύτη ανάπτυξης για τα χρόνια που ακολουθούν μέχρι και το 2050 θα αποτελέσουν και οι 58 βασικές μεταρρυθμίσεις του προγράμματος, που θα δώσουν το υπόβαθρο για τη μόνιμη αλλαγή του παραγωγικού μοντέλου της οικονομίας.
Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο το οικονομικό επιτελείο από το καλοκαίρι του 2020 μέχρι και σήμερα έχει φτάσει την προετοιμασία του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας σε επίπεδα πρωτόγνωρα όχι μόνο για τα ελληνικά, αλλά και τα ευρωπαϊκά δεδομένα. Ωστόσο, η όλη προσπάθεια είναι ένας μαραθώνιος που βρίσκεται στο πρώτο του χιλιόμετρο, όπως επαναλαμβάνει σε κάθε ευκαιρία ο πρωθυπουργός.
Ο κ. Μητσοτάκης το λέει αυτό έχοντας κατά νου ότι το ελληνικό πρόγραμμα θα είναι από τα πρώτα που θα σταλούν στην Ε.Ε., για τον τελικό γύρο διαπραγματεύσεων. Ωστόσο, ακόμα και η έγκαιρη έγκριση του σχεδίου και η εκταμίευση της προκαταβολής των 4 δισ. ευρώ μέσα στο καλοκαίρι θα είναι μόνο “το τέλος της αρχής”.
Ο μηχανισμός του Ταμείου Ανάκαμψης, παρότι υιοθετήθηκε και από τις 27 χώρες της Ε.Ε. τον περασμένο Ιούλιο, αντιμετωπίζει ακόμη προβλήματα στην εκκίνησή του. Πιο πρόσφατο περιστατικό η προσφυγή που έγινε στο συνταγματικό δικαστήριο της Καρλσρούης κατά της συμμετοχής της Γερμανίας στη χρηματοδότηση του Ταμείου Ανάκαμψης. Η προσφυγή έχει ως στόχο να μην υπογραφεί από τον Πρόεδρο της Ομοσπονδιακής Γερμανίας το νομοσχέδιο που αφορά τους ίδιους πόρους της Ε.Ε., δηλαδή η εξουσιοδότηση που θα πρέπει να δώσει η χώρα ώστε να μπορεί η Ε.Ε. να αντλήσει τα 750 δισ. του Ταμείου από τις αγορές. Παράλληλα, βέβαια, πολλές χώρες δεν έχουν ακόμη επικυρώσει το σχετικό νομοσχέδιο. Η έγκριση όλων των χωρών στον κεντρικό δανεισμό από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή είναι προϋπόθεση για την εκκίνηση του Ταμείου Ανάκαμψης. Πάντως, αρμόδιες πηγές του ΥΠΟΙΚ διαβεβαίωναν ότι το θέμα της Γερμανίας θα λυθεί σε λίγες ημέρες και δεν θα δημιουργήσει πρόβλημα στην εκκίνηση του μηχανισμού ανάκαμψης.
Οι προκλήσεις του Ταμείου
Στο πεδίο της εφαρμογής, το πρώτο ζητούμενο μέσα από το πακέτο είναι να κινητοποιηθούν ιδιωτικοί πόροι 25 δισ. ευρώ, ώστε από τα αρχικά 32 δισ. ευρώ να φτάσουμε στο τέλος του 2026 τα 57 δισ. ευρώ, κάτι που δεν έχει γίνει ποτέ μέχρι τώρα σε πρόγραμμα που συγχρηματοδοτείται από την Ε.Ε.
Η πραγματική πρόκληση ξεκινά μετά την έγκριση του προγράμματος. Το Ταμείο Ανάκαμψης θα “τρέχει” παράλληλα με το Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο 2021-2027 (δηλ. το επόμενο ΕΣΠΑ). Αυτό σημαίνει ότι, για να μη χαθούν κονδύλια ούτε από το ένα ούτε από το άλλο πρόγραμμα, η Ελλάδα θα πρέπει από φέτος μέχρι και το 2026 να απορροφά περίπου 10 δισ. κοινοτικών πόρων κάθε χρόνο, 6 δισ. από το Ταμείο Ανάκαμψης και 4 δισ. από το ΕΣΠΑ.
Επιπλέον, ειδικά για το Ταμείο Ανάκαμψης, θα πρέπει θα επιτυγχάνει σε εξαμηνιαία βάση και τους στόχους και τα διαρθρωτικά ορόσημα του Ταμείου Ανάκαμψης και των αντίστοιχων του Πολυετούς Δημοσιονομικού Σχεδίου 2021-2027.
Το 2023 θα γίνει ενδιάμεση αξιολόγηση, ώστε να εθνικά προγράμματα του Ταμείου Ανάκαμψης κάθε χώρας να προσαρμοστούν για να ολοκληρώσουν τα εθνικά προγράμματα έως το 2026. Λόγω του έκτακτου χαρακτήρα του Ταμείου, ό,τι δεν απορροφηθεί έως και το τέλος Αυγούστου του 2026 χάνεται οριστικά, χωρίς δυνατότητα εκ των υστέρων ανάκτησης.
Το στοίχημα της κινητοποίησης των ιδιωτικών κεφαλαίων
Ακόμα ένα μεγάλο στοίχημα που βάζει το “Ελλάδα 2.0” είναι ότι με τα δάνεια ύψους 12,7 δισ. ευρώ που θα απορροφήσει κατά 100% θέλει να κινητοποιήσει επιπλέον ιδιωτικούς πόρους 20,1 δισ. ευρώ, επιτυγχάνοντας επενδύσεις συνολικού ύψους 32 δισ. ευρώ. Τούτο χωρίς το Δημόσιο να δίνει επιχορηγήσεις ή εγγυήσεις στους υποψήφιους επενδυτές.
Το Δημόσιο θα ενισχύσει μέχρι και το 50% του ποσού της επένδυσης με δάνεια με σχεδόν μηδενικό επιτόκιο. Ουσιαστικά, η βοήθεια από το Ταμείο Ανάκαμψης θα περιορίζεται στο να παρέχει φθηνό δανεισμό με ορίζοντα αποπληρωμής 8 έως 12 ετών, που δεν μπορούν να πετύχουν ούτε και οι μεγάλες επιχειρήσεις εντός Ελλάδας. Το ρίσκο της επένδυσης θα βρίσκεται κατά 100% στον επενδυτή, ο οποίος θα πρέπει να πείσει ότι μπορεί η επένδυση να δημιουργήσει έσοδα για να πληρώσει το δημόσιο δάνειο, να παρουσιάσει ίδια κεφάλαια ίσα με το 20% του προϋπολογισμού της επένδυσης και να έχει εξασφαλίσει χρηματοδότηση τρίτου για το υπόλοιπο 30% από το τραπεζικό σύστημα.
Οι ενισχύσεις θα γίνονται μέσω ανοιχτών προκηρύξεων, δηλαδή μέχρι και της εξάντλησης του προϋπολογισμού, σε πέντε βασικές επιλεξιμότητες:
- Στήριξη της εξωστρέφειας και των εξαγωγών
- Πράσινες επενδύσεις
- Ψηφιακές επενδύσεις
- Έρευνα και καινοτομία
- Συγχωνεύσεις και εξαγορές επιχειρήσεων
Τα δάνεια του Ταμείου Ανάκαμψης θα δίνονται σε τρεις κατευθύνσεις. Σε μεγάλες επενδύσεις, όπου το 30% της χρηματοδότησης θα καλύπτεται από την ΕΤΕπ και την EBRD, σε επενδύσεις μεσαίων επιχειρήσεων, όπου συγχρηματοδότης θα είναι οι εμπορικές τράπεζες, και σε υψηλότερου ρίσκου επενδύσεις που θα κάνουν νεοφυείς (startup) επιχειρήσεις.
Οι εμπορικές τράπεζες, εκτός από μια χρηματοδότηση κοντά στα 7 δισ. ευρώ που θα πρέπει να παρέχουν μέσω του 30% της χρηματοδότησης, θα αναλάβουν ουσιαστικά και το έργο της αξιολόγησης των επενδυτικών προτάσεων πριν αυτές αναζητήσουν την κρατική συνδρομή. Για τον λόγο αυτό, τα στελέχη του υπουργείου Οικονομικών και Ανάπτυξης ζητούν από τις τράπεζες να καλέσουν τους υποψήφιους επενδυτές, ώστε, μέχρι να έρθει η προκαταβολή των 4 δισ. μέσα στο καλοκαίρι, εκ των οποίων 1,3 δισ. θα είναι σε δάνεια, να προχωρήσουν γρήγορα οι επενδύσεις από τον ιδιωτικό τομέα.
[ΠΗΓΗ δημοσίευσης: https://www.capital.gr/, του Τάσου Δασόπουλου, 4/4/2021]