Ανοίγει σήμερα τις πύλες του το RawMat2023 – 2nd International Conference on Raw Materials and Circular Economy
Στην αξιακή αλυσίδα των ορυκτών πρωτων υλών (ΟΠΥ) της χώρας εστιάζει το Διεθνές Συνέδριο για τις Πρώτες Υλες και την Κυκλική Οικονομία, RawMat2023 – 2nd International Conference on Raw Materials and Circular Economy, με τίτλο «Raw Materials: setting the foundations for the Green Transition»».
TO ΣΥΝΕΔΡΙΟ, που πραγματοποιείται από σήμερα έως τις 2 Σεπτεμβρίου 2023 στο Ζάππειο Μέγαρο, διοργανώνεται από τη Σχολή Μεταλλειολόγων – Μεταλλουργών Μηχανικών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου και το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος. Στον κατάλογο κρίσιμων πρώτων υλών που δημοσιοποιήθηκε πρόσφατα και που ισχύει σήμερα, αναφέρονται ως πρώτες ύλες στρατηγικής σημασίας το νικέλιο και ο χαλκός, που έχουν ιδιαίτερο κοιτασματολογικό και μεταλλευτικό ενδιαφέρον για την Ελλάδα. Όσον αφορά δε τη στρατηγική εναρμόνιση και προοπτική της χώρας μας σε σχέση με την εφαρμογή της Πράξης για τις κρίσιμες πρώτες ύλες, είναι απαραίτητο να συζητηθούν το πόσο ρεαλιστικός και εφικτός είναι ο εντοπισμός κοιτασμάτων και άλλων κρίσιμων, στρατηγικής σημασίας ορυκτών πρώτων υλών στην Ελλάδα, όπως επίσης και η δυνατότητα της Ελλάδας να παραμείνει ανάμεσα στις πέντε κορυφαίες ευρωπαϊκές χώρες παραγωγής αλουμινίου. Μείζονος σημασίας είναι η στρατηγική αυτονομία των πρώτων υλών στην Ελλάδα, καθώς και τα έργα που αφορούν κρίσιμα και στρατηγικά μέταλλα όπως Li, Au/Cu, Ga, Ge, Si, Cr κ.λπ., που βρίσκονται υπό εξέλιξη στη χώρα μας.
Διασφάλιση αποθεμάτων
Σύμφωνα με τα στελέχη του χώρου των ορυκτών πρώτων υλών, η πίεση στην οικονομία και την κοινωνία για τη διασφάλιση αποθεμάτων ορυκτών πρώτων υλών ικανών να καλύψουν τις διαρκώς αυξανόμενες ανάγκες, θα συνεχίσει να παραμένει υψηλή, ιδιαίτερα στην περίπτωση των Κρίσιμων Ορυκτών Πρώτων Υλών (ΚΟΠΥ), οι οποίες κατά περίπου 60% στηρίζουν την επιχειρηματικότητα των νέων τεχνολογιών και της καινοτομίας. Είναι σημαντικό να είναι γνωστό ποιες και πόσες ορυκτές πρώτες ύλες χρειάζονται για να κατανοηθούν οι επιπτώσεις που συνεπάγεται η ελλειμματική πρόσβαση ή η ανεπάρκειά τους για την ευρωπαϊκή οικονομία. Από τα φωτοβολταϊκά μέχρι τους ημιαγωγούς, τις ανεμογεννήτριες και τις μπαταρίες λιθίου, για μεταφορά και αποθήκευση της παραγόμενης ανανεώσιμης ενέργειας. Εκτός από το λίθιο, οι μπαταρίες χρειάζονται κοβάλτιο, γραφίτη και νικέλιο, ενώ η ηλεκτροκίνηση των αυτοκινήτων απαιτεί μαγνήτες νεοδυμίου, που χρησιμοποιούν επίσης και άλλες σπάνιες γαίες, όπως το δυσπρόσιο και το πρασεοδύμιο. Συνεπώς οι ανεμογεννήτριες και τα φωτοβολταϊκά βρίσκονται στην κατασκευαστική και λειτουργική «ομηρία» των σπανίων γαιών. Οι κρίσιμες πρώτες ύλες είναι επίσης απαραίτητες στην ψηφιακή τεχνολογία και την ηλεκτρονική βιομηχανία. Δεν μπορεί να υπάρξει ενεργειακή και ψηφιακή μετάβαση, αλλά και ηλεκτροκίνηση, χωρίς κρίσιμες πρώτες ύλες, γι’ αυτό και η ανθεκτικότητα των σχετικών αλυσίδων αξίας και προμήθειάς τους έχει ολοένα και μεγαλύτερη προτεραιότητα για τις περισσότερες προηγμένες οικονομίες.
Η Ε.Ε. βρίσκεται στην πρώτη γραμμή της κυκλικής οικονομίας και έχει ήδη αυξήσει την αξιοποίηση δευτερογενών πηγών, οι οποίες συνδέονται τόσο με ιστορικά και ενεργά μεταλλευτικά απόβλητα της εξορυκτικής δραστηριότητας όσο και με καταναλωτικά προϊόντα στο τέλος του κύκλου ζωής τους, όπως είναι τα άχρηστα ηλεκτρονικά και ηλεκτρικά κατάλοιπα. Σε κάθε περίπτωση. η πρόσβαση σε τεχνολογίες και μεθόδους ανακύκλωσης -φιλικών στο περιβάλλον και βιώσιμων οικονομικά- είναι καθοριστικής σημασίας. Για παράδειγμα, πάνω από το 50% ορισμένων μετάλλων, όπως ο σίδηρος, ο ψευδάργυρος ή η πλατίνα, ανακυκλώνονται και συνεισφέρουν περισσότερο από το 25% των καταναλωτικών αναγκών στην Ε.Ε. Αντίθετα, σε ό,τι αφορά τις κρίσιμες ορυκτές πρώτες ύλες, το ποσοστό ανάκτησης από δευτερογενείς πηγές κυμαίνεται κάτω από το 1 % και ως εκ τούτου συμβάλλει ελάχιστα στην κάλυψη της ραγδαία αυξανόμενης ζήτησης. Στη βάση των προαναφερόμενων, προωθούνται η έρευνα, η ανάπτυξη και η εφαρμογή καινοτόμων δράσεων αξιοποίησης μεταλλευτικών αποβλήτων και παραπροϊόντων για την ανάκτηση ή συναξιοποίηση ΟΠΥ που εμπεριέχονται σε αυτά, καθώς επίσης και οι δράσεις βιομηχανικής συμβίωσης.
Εξάρτηση από εισαγωγές
Για τις περισσότερες κρίσιμες πρώτες ύλες, η Ε.Ε. εξαρτάται από 75% μέχρι 100% από τις εισαγωγές. Ταυτόχρονα, η παραγωγή και η επεξεργασία πολλών κρίσιμων ορυκτών πρώτων υλών είναι γεωγραφικά ελεγχόμενες, καθιστώντας ευάλωτη τη γεωπολιτική τους πρόσβαση και διάθεση, γεγονός που συνοδεύεται από μια σειρά κοινωνικών, οικονομικών, περιβαλλοντικών και άλλων κινδύνων. Έτσι ορισμένες κρίσιμες ορυκτές πρώτες ύλες, αλλά και οι σχετικές αξιακές αλυσίδες τους τείνουν -σε μεγάλο βαθμό, -να μονοπωλούνται από συγκεκριμένες περιοχές του πλανήτη και μερικές φορές από μία ουσιαστικά χώρα. Για παράδειγμα, περίπου το 60% του παγκόσμιου κοβαλτίου προέρχεται από τη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό. Όσον αφορά την παγκόσμια παραγωγή σπάνιων γαιών, η Κίνα εξορύσσει σχεδόν το 60%, προμηθεύει το 85% επεξεργασμένων / μεταλλουργικών προϊόντων, ενώ καταναλώνει η ίδια σχεδόν το 70% της παγκόσμιας παραγωγής τους. Είναι μάλιστα αξιοσημείωτο ότι η Ε.Ε. εισάγει το 98% των σπανίων γαιών που χρειάζεται. Η Ε.Ε., βλέποντας πλέον ότι η στρατηγική αυτονομίας στην καθετοποιημένη τεχνολογική και παραγωγική παρουσία εξαρτάται άμεσα από την προμήθεια στρατηγικών και κρίσιμων πρώτων υλών εντός της Ευρώπης, ανακοίνωσε την Πράξη για τις κρίσιμες πρώτες ύλες (Critical Raw Materials Act), η οποία περιλαμβάνει για πρώτη φορά εφαρμογή συγκεκριμένων μετρήσιμων στόχων που επιβάλλεται να υλοποιηθούν μέχρι το 2030. Για παράδειγμα σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Πράξη για τις κρίσιμες πρώτες ύλες, έως το 2030 το 10% της κατανάλωσης στρατηγικών ορυκτών πρώτων υλών της Ένωσης θα πρέπει να εξορύσσεται στην Ευρώπη. Βασικός στόχος είναι το 2030 η Ε.Ε. να μην εξαρτάται από μία τρίτη χώρα για περισσότερο από το 70% των εισαγωγών για κρίσιμες πρώτες ύλες. Ακόμη έως το 2030 το 15% της ετήσιας κατανάλωσης κάθε κρίσιμης πρώτης ύλης στην Ε.Ε. θα πρέπει να προέρχεται από την ανακύκλωση,
(Φωτό: Shutterstock)
[ΠΗΓΗ: ΝΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗ, της Λέττας Καλαμαρά, 28/8/2023]